Na een overlijden komt er veel op je af. Naast emoties en het regelen van praktische zaken, moet je ook nadenken over de financiële kant. Een belangrijke vraag die dan snel opduikt, is of je erfbelasting moet betalen, en zo ja, hoeveel. In 2025 gelden er opnieuw specifieke regels en bedragen waar je rekening mee moet houden. De Belastingdienst kijkt niet alleen naar de waarde van de erfenis, maar ook naar de relatie die je had met de overledene. In deze uitgebreide gids krijg je helder antwoord op veelgestelde vragen, leer je hoe je erfbelasting kunt berekenen en krijg je tips om het proces soepel te laten verlopen. Ook ontdek je hoe je voorkomt dat je voor onaangename verrassingen komt te staan.

Wat is erfbelasting en wanneer krijg je ermee te maken

Erfbelasting is een belasting die je mogelijk moet betalen wanneer je iets erft van iemand die is overleden. Dat kan gaan om geld, een woning, beleggingen of andere bezittingen. Niet iedereen hoeft erfbelasting te betalen, maar als je boven een bepaalde vrijstelling uitkomt, dan krijg je er wel mee te maken. De Belastingdienst beoordeelt of je moet betalen op basis van de waarde van jouw erfdeel en je relatie tot de overledene.

Een kind of partner betaalt bijvoorbeeld een ander tarief dan een neef, vriendin of kleinkind. Ook als je samenwoonde zonder geregistreerd partnerschap of huwelijk kunnen de regels anders uitpakken. Verder kijkt de fiscus naar de datum van overlijden, want dat is bepalend voor het belastingjaar. In dit artikel richten we ons dus volledig op het jaar 2025. Wat veel mensen niet weten is dat erfbelasting soms ook speelt bij kleinere erfenissen, zeker als er sprake is van meerdere kleine onderdelen die samen optellen tot een belastbaar bedrag. Denk aan een huis met overwaarde, een uitkering of een spaarrekening. Ook als je geen notaris inschakelt, ben je verantwoordelijk voor een correcte afhandeling richting de Belastingdienst.

Welke vrijstellingen en tarieven gelden er in 2025

De Belastingdienst hanteert in 2025 opnieuw vrijstellingen. Dit zijn bedragen die je mag erven zonder dat je daar belasting over betaalt. Kom je erboven, dan betaal je over het meerdere een percentage erfbelasting. Hoe dichter je bij de overledene stond, hoe hoger de vrijstelling en hoe lager het tarief.

Vrijstellingen in 2025:

• Partners (gehuwd of fiscaal partner): € 795.156
  
• Kinderen en kleinkinderen: € 25.187
  
• Ouders van de overledene: € 59.643
  
• Overige erfgenamen: € 2.658

Tarieven in 2025:

• Voor partners en kinderen: 10 procent tot € 152.368, daarna 20 procent
  
• Voor kleinkinderen: 18 procent tot € 152.368, daarna 36 procent
  
• Voor overige erfgenamen: 30 procent tot € 152.368, daarna 40 procent

Deze bedragen zijn van toepassing op de netto-erfenis. Dat wil zeggen: na aftrek van eventuele schulden of kosten die nog openstaan. Er wordt dus niet gekeken naar wat er bruto wordt achtergelaten, maar wat er uiteindelijk aan waarde beschikbaar is voor de erfgenamen. De vrijstellingen zijn individueel. Erven jij en je broer samen van een ouder, dan geldt voor ieder afzonderlijk de vrijstelling voor kinderen.

Een belangrijk detail is dat als je een partner hebt en jullie niet aan de voorwaarden voor fiscaal partnerschap voldoen, je niet kunt rekenen op de hoogste vrijstelling. Je kunt dan onverwacht in een veel hogere tariefgroep vallen, met hogere belasting als gevolg.

Hoe werkt de berekening van erfbelasting in de praktijk

De Belastingdienst wil weten hoeveel de totale erfenis waard is, en wat jouw aandeel daarin is. Je begint dus met het opstellen van een overzicht van alle bezittingen en schulden van de overledene. Daaronder vallen zaken zoals:

• De waarde van de woning (op basis van de WOZ-waarde)
  
• Banksaldi en beleggingen
  
• Auto’s, kunst, inboedel of andere waardevolle bezittingen
  
• Eventuele uitkeringen of levensverzekeringen
  
• Openstaande schulden en hypotheken

Je mag ook rekening houden met begrafeniskosten of notariskosten die uit de erfenis zijn betaald. Die worden als schuld van de nalatenschap gezien. Na het vaststellen van het netto vermogen, wordt jouw erfdeel berekend. Pas daarna wordt gekeken of je boven je persoonlijke vrijstelling uitkomt. Als dat zo is, dan wordt over het bedrag daarboven belasting geheven volgens het bijbehorende tarief.

Een handige manier om dit proces inzichtelijk te maken is via een eenvoudige rekentool. Onderstaand voorbeeld geeft een idee van hoe je dit zelf al kunt inschatten:

Voorbeeld van een eenvoudige rekentool

Stel: je erft € 100.000 van je ouder in 2025

• Vrijstelling voor kinderen: € 25.187
  
• Belastbaar bedrag: € 100.000 – € 25.187 = € 74.813
  
• Erfbelasting: 10 procent van € 74.813 = € 7.481

Bij grotere erfenissen kunnen er meerdere tariefschijven van toepassing zijn. De berekening wordt dan iets ingewikkelder, vooral als je samen met anderen erft of als bepaalde bezittingen, zoals een woning, verdeeld moeten worden.

Wil je snel een schatting maken? Dan kun je via de website van de Belastingdienst of een notariskantoor gebruikmaken van een rekenmodule. Dat geeft snel duidelijkheid over wat je kunt verwachten en voorkomt dat je voor verrassingen komt te staan.

Hoe regel je erfbelasting met de Belastingdienst

Zodra je weet dat je erfbelasting moet betalen, ben je verplicht om aangifte te doen. De Belastingdienst stuurt je in veel gevallen vanzelf een uitnodiging, maar als je die niet ontvangt en weet dat er erfbelasting verschuldigd is, moet je zelf in actie komen. De aangifte erfbelasting doe je digitaal of op papier, meestal binnen acht maanden na het overlijden. In die periode krijg je ook de tijd om de verschuldigde belasting te betalen. Lukt dat niet in één keer, dan kun je om uitstel of betaling in termijnen vragen.

Wat je nodig hebt voor de aangifte:

• Het testament (indien aanwezig)
  
• WOZ-beschikking van de woning
  
• Overzicht van bankrekeningen, beleggingen en schulden
  
• Polisbladen van verzekeringen
  
• Verklaring van erfrecht of boedelvolmacht

Het invullen van de aangifte kan veel tijd kosten, zeker als de erfenis uit meerdere onderdelen bestaat of als er erfgenamen zijn die het onderling niet eens zijn. In dat geval kan een gezamenlijke boedelvertegenwoordiger, vaak aangewezen in de verklaring van erfrecht, helpen om het overzicht te bewaren.

De Belastingdienst beoordeelt de aangifte en stuurt vervolgens een aanslag. Als die niet klopt, kun je bezwaar maken. Wacht daar niet te lang mee. De termijn is zes weken na dagtekening van de aanslag. Betaal je te laat, dan rekent de Belastingdienst rente. Daarom is het verstandig om ruim op tijd te beginnen met verzamelen van informatie. Ook het inschakelen van een notaris of fiscalist kan helpen om fouten of vertraging te voorkomen.

Wat is je positie als erfgenaam in 2025

De positie van een erfgenaam bepaalt in hoge mate hoe de erfbelasting uitpakt. Partners hebben de hoogste vrijstelling. Als je geen fiscaal partner bent, maar wel samenwoonde, dan moet je aan specifieke voorwaarden voldoen om dezelfde rechten te krijgen.

Voor kinderen, kleinkinderen, ouders of andere familieleden gelden lagere vrijstellingen en andere tarieven. De situatie verandert ook als er sprake is van een erfenis van beide ouders tegelijk. Dan moet je soms per ouder apart berekenen hoeveel je ontvangt en of je dat moet aangeven. In deze context zijn ook het kindsdeel en het erfdeel belangrijk. Een kindsdeel is het deel van de erfenis waarop een kind recht heeft volgens de wet. Een erfdeel is het daadwerkelijke aandeel dat iemand ontvangt op basis van het testament of het erfrecht.

Bij onterving heb je als kind mogelijk nog recht op een legitieme portie. Dat is het minimumbedrag waar je als kind recht op hebt, ongeacht wat er in het testament staat. Die legitieme portie moet je wel actief opeisen en valt ook onder de erfbelasting. Het is bovendien belangrijk om te weten dat erfbelasting bij buitenlandse erfenissen extra complex kan worden. Je kunt te maken krijgen met dubbele belastingheffing of andere regelgeving. In zulke gevallen is het bijna altijd verstandig om een specialist in te schakelen.

Hoe kun je erfbelasting beperken of voorkomen

Hoewel erfbelasting soms onvermijdelijk is, kun je met de juiste voorbereiding wel zorgen dat je zo min mogelijk hoeft te betalen. Dat begint met goede afspraken in een testament. Denk aan een verdeling van de erfenis over meerdere personen, een vruchtgebruikconstructie of een regeling voor de overdracht van een onderneming.

Andere tips:

• Doe tijdig schenkingen bij leven
  
• Zorg voor een duidelijke waardering van bezittingen
  
• Overweeg een constructie met een tweetrapstestament
  
• Laat je adviseren bij erfenissen met buitenlandse bezittingen
  
• Laat het huis tijdig opnieuw taxeren bij forse waardedalingen
  
• Kies bewust wie je tot erfgenaam maakt en waarom

Veel fouten ontstaan door onduidelijkheid of nalatigheid. Bijvoorbeeld het vergeten van een uitkering of het verkeerd inschatten van de waarde van een woning. Een notaris of fiscalist kan je hier goed bij begeleiden en zorgt ervoor dat alles volgens de regels verloopt. Zelfs als je denkt dat jouw situatie eenvoudig is, is het zinvol om alles goed na te gaan. Erfbelasting kan gevolgen hebben voor je vermogen, toeslagen en belastingdruk in latere jaren. Hoe beter je voorbereid bent, hoe soepeler het proces zal verlopen.