De erfbelasting is vaak een forse kluif: soms moet je tienduizenden euro’s afdragen op eigendommen – vaak een huis – dat je erft van je ouders. Wat te doen als je die belasting niet kan ophoesten?

Daar zit je dan. Je vader of moeder is overleden, en jij erfde het ouderlijk huis. Je wilt het kwijt, maar er staat nu al maandenlang een bord in de tuin en je hebt nog geen serieuze kijker gezien, laat staan een koper. Het is crisis, zeker op de woningmarkt. Intussen weet je dat binnenkort de fiscus op de stoep staat: je moet erfbelasting betalen. Maar waarvan?

Slapeloos

Wie een erfenis krijgt, moet daarover belasting afdragen. Hoeveel, dat verschilt per situatie. Als je van je ouders erft, heb je (in 2012) een vrijstelling van 19.114 euro. Over alles wat je daarboven krijgt, moet je betalen: over de eerste 115.708 euro 10 procent, over het meerdere 20 procent.

Bij een woning die 3 ton waard is, heb je het dan al gauw over zo’n 45 mille. Dat is een flink kapitaal. Niet iedereen kan dat zomaar op tafel leggen. Maar als je een huis erft, zijn dat soort bedragen ineens heel realistisch. En als er behalve dat huis weinig overblijft, waar moet je die erfbelasting dan van betalen zolang dat bord maar in de tuin staat? Je zou er slapeloze nachten van krijgen.

Lening

“Nou, zó erg is het niet’, zegt Margo Groeneveld. Samen met haar broer erfde ze het huis van haar vader. Het staat al anderhalf jaar te koop. “Onze onderlinge verstandhouding is gelukkig goed en mijn vader had alles goed geregeld. Er is spaargeld om de erfbelasting te kunnen betalen. Maar mijn situatie is tamelijk ingewikkeld. Ik heb een eigen woning, gekocht in mijn studententijd, die is betaald met geld van mijn vader. Ik kan die lening pas afbetalen als het huis is verkocht.”

Weigeren

Eeuwig de tijd heb je niet, als je een huis erft. De Belastingdienst verwacht dat je binnen acht maanden na het overlijden aangifte doet. Daarna is het een kwestie van weken of maanden, maar uiteindelijk moet je eraan geloven: de acceptgiro voor de erfbelasting valt op de mat. Wat te doen? Moet je een dure lening afsluiten om de fiscus te betalen? Of moet je de erfenis zelfs weigeren?

Uitstel

Zo’n vaart hoeft het niet te lopen. Je kunt uitstel van betaling vragen. En gezien het feit dat de huizenmarkt er op z’n zachtst gezegd niet florissant voorstaat, krijg je dat in de meeste gevallen ook wel.
De Belastingdienst geeft eigenlijk standaard een jaar uitstel als de erfbelasting onder de 50.000 euro blijft. Moet je meer betalen of wil je langer uitstel, dan eist de fiscus extra zekerheid via een hypotheekrecht op het huis. En het huis moet natuurlijk te koop blijven staan.

Verkocht

Margo Groeneveld: “In mijn situatie is de belastingaangifte een ingewikkeld verhaal. We krijgen gelukkig wel de tijd van de fiscus. En als het huis eenmaal is verkocht, komt het onder de streep wel goed.” De kwestie is onlangs in de Tweede Kamer aan de orde geweest. Staatssecretaris Frans Weekers van Financiën zei toen dat in de eerste helft van dit jaar ongeveer tweehonderd mensen bij de Belastingdienst hebben aangeklopt omdat zij zelfs twee jaar na overlijden het ouderlijk huis nog niet hadden verkocht. Omdat de fiscus ook wel ziet hoe de woningmarkt eraan toe is, gaat ze soepel om met verzoeken tot uitstel van betaling, zegt Weekers.

Probleem

En als je het huis uiteindelijk toch verkoopt, maar het brengt lang niet meer zo veel op? Dan heb je misschien wel een probleem. Want voor de hoogte van de erfbelasting is de WOZ-waarde van de woning doorslaggevend (natuurlijk wordt de hypotheekschuld daar nog van afgetrokken). Een huis dat is gewaardeerd op drie ton en uiteindelijk voor ‘maar’ tweeëneenhalve ton van eigenaar wisselt, wordt een extra dure grap omdat de fiscus toch aanslaat tegen die hogere WOZ-waarde. Andersom geldt trouwens ook. Brengt het huis dus meer op dan de WOZ-waarde, dan heb je geluk.

WOZ-waarde

Als je toch wilt proberen de WOZ-waarde en dus de erfbelasting omlaag te krijgen, kun je als erfgenaam een nieuwe WOZ-beschikking aanvragen bij de gemeente. Zodra je die krijgt, op jouw naam gesteld, kun je er bezwaar tegen maken, ook weer bij de gemeente. Mocht die weg doodlopen, overweeg dan de gemeente om ambtshalve vermindering van de WOZ-waarde te vragen. Dat is mogelijk als de economische waarde van de woning ten minste 20 procent lager is dan de WOZ-waarde, met een minimum verschil van 5.000 euro.Wat ook kan, tenminste als je de woning na 1 januari 2012 hebt geërfd, is de WOZ-waarde van het volgende jaar opgeven. Je kunt dan de datum kiezen die het dichtst bij het overlijden van je ouder ligt. De WOZ-waarde van die datum zal waarschijnlijk het meest overeenkomen met de realiteit.