Een levenstestament is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar het kan veel zorgen en onduidelijkheden voorkomen. Stel dat je door ziekte of een ongeval niet meer zelf kunt beslissen over je financiën of medische zorg. Wie neemt dan de juiste beslissingen namens jou? In een levenstestament leg je precies vast wie wat mag regelen als jij dat zelf niet meer kunt. Dat geeft niet alleen rust voor jou, maar ook voor je naasten.

Wat is een levenstestament?

Een levenstestament is een juridisch document waarin je vastlegt wie namens jou mag handelen als je dat zelf niet meer kunt. Dit kan gaan over financiële zaken, medische beslissingen en persoonlijke wensen. In tegenstelling tot een gewoon testament, dat pas na overlijden in werking treedt, geldt een levenstestament al tijdens je leven.

Wat is het verschil tussen een testament en een levenstestament?

Een testament regelt wat er met je bezittingen gebeurt na je overlijden. Het levenstestament daarentegen is bedoeld voor situaties waarin je nog leeft, maar niet meer in staat bent om zelf beslissingen te nemen. Denk aan dementie, een coma of een plotselinge ziekte. Met een levenstestament voorkom je dat een rechter een bewindvoerder of curator moet aanwijzen, omdat jij zelf al hebt bepaald wie deze rol op zich mag nemen.

Waarom een levenstestament opstellen?

Veel mensen denken dat een levenstestament alleen nodig is op latere leeftijd, maar ook jongeren kunnen in situaties terechtkomen waarin ze tijdelijk of blijvend geen beslissingen meer kunnen nemen. Door een levenstestament op tijd op te stellen, bepaal je zelf wie jouw belangen behartigt en voorkom je juridische en financiële complicaties.

Een levenstestament is vooral handig als je:

• Zeker wilt weten dat jouw financiële zaken goed geregeld worden
• Zelf bepaalt wie medische beslissingen mag nemen
• Familieleden wilt ontlasten bij lastige keuzes
• Onenigheid of juridische procedures binnen de familie wilt voorkomen

Wanneer is een levenstestament handig?

Om beter te begrijpen waarom een levenstestament nuttig kan zijn, zijn hier een paar situaties uit de praktijk:

Voorbeeld 1: Dementie en financiële bescherming

Pieter (74) heeft een beginnende vorm van dementie. Hij merkt dat hij steeds vaker moeite heeft met het bijhouden van zijn bankzaken en rekeningen. Gelukkig heeft hij een levenstestament opgesteld, waarin zijn dochter als gemachtigde is aangewezen. Zij kan nu zijn betalingen regelen, misbruik voorkomen en ervoor zorgen dat zijn vermogen goed wordt beheerd. Zonder levenstestament had er een rechter aan te pas moeten komen om een bewindvoerder aan te stellen.

Voorbeeld 2: Een ongeval met grote gevolgen

Lisa (38) is zelfstandig ondernemer en runt een goedlopend bedrijf. Na een ernstig auto-ongeluk belandt ze in coma. Omdat ze een levenstestament heeft, kan haar broer tijdelijk haar bedrijfsbeslissingen overnemen. Hij kan contracten tekenen, betalingen doen en het personeel aansturen. Zonder dit document hadden haar zakenpartners naar de rechter moeten stappen om iemand gemachtigd te krijgen.

Voorbeeld 3: Medische beslissingen bij ziekte

Johan (55) krijgt een beroerte en kan niet meer praten of zelfstandig beslissingen nemen. In zijn levenstestament heeft hij vastgelegd dat zijn vrouw medische beslissingen voor hem mag nemen. Hierdoor kan zij zonder gedoe overleggen met artsen en de beste zorg regelen.

Veelgemaakte fouten bij een levenstestament

Notarissen komen dagelijks situaties tegen waarin een levenstestament mensen helpt of waarin het ontbreekt en problemen veroorzaakt. Veel mensen wijzen automatisch hun partner of oudste kind aan, terwijl een andere persoon wellicht beter geschikt is. Denk goed na over wie jouw belangen het beste kan behartigen. Als een levenstestament te vaag is, kan dit later problemen opleveren. Notarissen adviseren om zo specifiek mogelijk te zijn over wat een gemachtigde wel en niet mag doen.

Wat als je gemachtigde overlijdt of zelf handelingsonbekwaam wordt? Een reserve-gemachtigde voorkomt dat er alsnog problemen ontstaan. Je situatie kan veranderen. Controleer iedere vijf jaar of je levenstestament nog past bij je wensen. Een levenstestament heeft alleen nut als anderen ervan weten. Laat banken, artsen en je gemachtigde weten dat het bestaat.

Hoe stel je een levenstestament op?

Het opstellen van een levenstestament verloopt meestal via een notaris. Dit zijn de belangrijkste stappen:

Stap 1: Denk na over je wensen
Bepaal wie je als gemachtigde wilt aanwijzen en welke bevoegdheden je die persoon geeft. Wil je een aparte gemachtigde voor financiële en medische beslissingen?

Stap 2: Maak een afspraak bij een notaris
De notaris bespreekt je situatie en wensen en stelt op basis daarvan een officieel document op.

Stap 3: Onderteken het levenstestament
Zodra alles is opgesteld, onderteken je het document in aanwezigheid van de notaris.

Stap 4: Informeer je naasten
Laat je gemachtigde en eventueel andere familieleden weten dat je een levenstestament hebt en waar ze het kunnen vinden.

Stap 5: Controleer en update je levenstestament regelmatig
Levensomstandigheden kunnen veranderen. Controleer elke paar jaar of alles nog klopt en laat zo nodig aanpassingen doen.

Veelgemaakte misverstanden over het levenstestament

Veel mensen denken dat hun partner automatisch alles mag regelen als hen iets overkomt. Dit is niet altijd het geval. Banken en overheidsinstanties eisen vaak een officieel document. Een testament en een levenstestament zijn niet hetzelfde. Een testament treedt pas in werking na overlijden, een levenstestament geldt al tijdens je leven. Sommige mensen denken dat ze nog jong zijn en geen levenstestament nodig hebben. Plotselinge ziekte of een ongeluk kan echter op elke leeftijd voorkomen.

Sommige mensen vertrouwen erop dat hun familie weet wat ze willen en denken dat vastleggen niet nodig is. Dit kan leiden tot conflicten en juridische procedures. Een ander misverstand is dat een levenstestament voor altijd geldt en niet kan worden aangepast. Dit is niet waar. Je kunt het document altijd laten wijzigen via de notaris.

Alternatieven voor een levenstestament

Een levenstestament is een uitgebreide regeling, maar het is niet de enige manier om bepaalde zaken vast te leggen. Een algemene volmacht is een optie voor mensen die alleen hun financiële zaken willen regelen zonder een volledig levenstestament. Een medische wilsverklaring is een goed alternatief als je alleen je medische voorkeuren wilt vastleggen.

Als er geen levenstestament is, kan een rechter een bewindvoerder of mentor aanstellen. Dit proces is vaak tijdrovend en minder flexibel dan een levenstestament. Sommige mensen maken mondelinge afspraken binnen de familie over wie hen helpt met financiële of medische zaken. Dit is een risico, want zonder officiële vastlegging kan een bank, arts of instelling weigeren om deze persoon als vertegenwoordiger te erkennen.

Een testament met volmacht bij overlijden regelt alleen wat er na je dood met je vermogen en eigendommen gebeurt. Wil je een totaaloplossing die zowel financiële als medische zaken dekt, dan is een levenstestament de meest uitgebreide keuze. Als je slechts een specifiek aspect wilt regelen, kan een van de alternatieven voldoende zijn.

Is een levenstestament iets voor jou?

Of je nu jong of oud bent, een levenstestament kan veel duidelijkheid scheppen voor jezelf en je naasten. Door nu al na te denken over belangrijke beslissingen, voorkom je later lastige situaties. Wil je een levenstestament opstellen? Dan is het slim om advies in te winnen bij een notaris en goed na te denken over wat jij belangrijk vindt. Met een levenstestament bepaal jij wie namens jou handelt en hoe jouw wensen worden uitgevoerd. Dat geeft niet alleen jou rust, maar ook de mensen om je heen.